ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 1، فروردین 99 ، شماره پی در پی 47

بررسی سبکی استقبال‌های صائب از حافظ

صفحه (37 - 54)
محمد پیری ، محمدرضا قاری (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : پاییز 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : پاییز 97

چکیده

شعرای سبک هندی و بویژه صائب تبریزی در غزلسرایی از حافظ بسیار تأثیر پذیرفته اند. آشکارترین شکل تأثیرپذیری عمدی هر شاعر از دیگران آن است که به استقبال سروده های آنها برود و بر وزن و قافیه و ردیف آن سروده ها اشعاری را بسراید. صائب تنها در سی و دو غزل صراحتاً اعلام میکند که از حافظ استقبال کرده است، اما جمعاً حدود سیصد غزل را در زمین غزلهای او سروده است. انتظار میرود صائب در این اشعار بین وفاداری به سبک غزل مورد تقلید از حافظ و سبک هندی در رفت وآمد باشد، اما چنین نیست و هرکدام از این غزلها شیوۀ نسبتاً یکدستی دارد که با بقیه متفاوت است و البته برای آنکه در برابر غزل حافظ حرفی را برای گفتن داشته باشد، بویژگیهای سبک شخصی صائب و سبک هندی نزدیکتر است. and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

نوشتۀ حاضر ببررسی سبکی شش غزلی میپردازد که صائب در استقبال از غزل مشهور «اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را» پرداخته است؛ بدین ترتیب که نخست ویژگیهای سبک فکری، زبانی و ادبی آن غزل حافظ را نشان میدهد و پس از آن ویژگیهای آن شش غزل و شباهتها و تفاوتهای آنها با غزل حافظ را بررسی میکند. تفاوتهای این استقبالها با هم نیز نشانگر تنوعهای موجود در سبک استقبال و نظیره پردازی این شاعر شاخص سبک هندی است. and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
صائب , حافظ , استقبال , سبک , غزل

• تصحیح سفینۀ صائب بهمراه مقدمه و تعلیقات، خبازها، رضا، استاد راهنما: ابوالقاسم رادفر، استاد مشاور: علیرضا شعبانلو و فرانک جهانگرد، پایان‌نامۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1396.
• دیوان، صائب تبریزی، محمدعلی، 6 مجلد، تهران: علمی و فرهنگی، 1392.
• دیوان اشعار، بابا فغانی شیرازی، با مقدمه و تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: اقبال، 1385.
• دیوان اشعار، حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمد، بتصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، چ 3، تهران: زوار، 1390.
• راهنمای دیوان صائب تبریزی، عزیزیان، کبری، تهران: علمی و فرهنگی، 1392.
• سبک‌شناسی در شعر، شمیسا، سیروس، تهران: فردوس، 1376.
• «سبک هندی»، فتوحی رودمعجنی، محمود، دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی، ج 3، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1384.
• «سبک هندی و وجه تسمیۀ آن»، نورانی وصال، عبدالوهاب، صائب و سبک هندی در گسترۀ تحقیقات ادبی، به کوشش محمدرسول دریاگشت، تهران: نشر قطره، 1371.
• فرهنگ تلمیحات: اشارات اساطیری، داستانی، تاریخی و مذهبی در ادبیات فارسی، شمیسا، سیروس، تهران: میترا، 1386.
• لغت‌نامه، دهخدا، علی‌اکبر، 16 جلد، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377.
• نگاهی به صائب، دشتی، علی، تهران: زوار، 1364